اولین مفاهیم دینی که در سال اول دبستان یاد گرفتم این بود که اصول دین اسلام سه تاست: توحید، نبوت و معاد، و اصول مذهب شیعه پنج تاست: سه اصل فوق به علاوه دو اصل عدل و امامت که چون کمتر در جوامع اسلامی رواج داشته اند(به دلیل سنی بودن اکثر کشورهای اسلامی، و حتی در کشورهای شیعه مذهب مثل ایران نیز دو اصل اخیر تا قبل از انقلاب اسلامی 1357 فرصت بروز نیافته بودند)، کمتر نیز در معرض تحریف و سوء استفاده حاکمان
در جریان نهضت تحریم توتون و تنباکو، شیخ فضلالله که تازه در تهران مقیم شده بود، اهمیت حکم میرزای شیرازی را به مردم یادآور میشد و دوشادوش میراز حسن آشتیانی مجتهد بزرگ تهران، مردم را به قیام در برابر توطئه استعمار فرا میخواند. ناصرالدینشاه برای درهم شکستن حکم تحریم تنباکو، به میرزا حسن آشتیانی، تکلیف کرد یا در انظار عمومی قلیان بکشد و یا از تهران برود. میرزا حسن آشتیانی، تبعید را به جان خرید و آماده ترک تهران شد. اما، شیخ فضلالله نوری با هوشمندی فوقالعاده مردم تهران را به قیام فراخواند و در حمایت از میرزای آشتیانی، راهپیمائی پرشوری در تهران برگزار کرد. در این راهپیمائی، زنان پیشاپیش مردان حرکت می کردند و برای نخستین بار در تاریخ نهضتهای اسلامی، "شعار علیه شاه" به صدا درآمد. این راهپیمائی به محاصره دربار منجر گردید و ناصرالدین شاه از بیم جان خویش قرارداد توتون و تنباکو را لغو کرد و کار به پیروزی نهضت تحریم تنباکو رسید. اما از ثمرات مهمتر این پیروزی، مهیا شدن زمینه برای شکل گیری نهضت عدالتخانه و مشروطیت بود. 15 سال پس از نهضت تحریم تنباکو، مشروطیت به پیروزی رسید.
منابع:
- فووریه، سه سال در دربار ایران، صص۲۳۶-۲۳۹؛
- اعتمادالسلطنه، روزنامۀ خاطرات، صص۸۹۸، ۸۹۹؛
- عباس میرزا، شرح حال عباس میرزا ملک آرا، صص۱۱۷، ۱۱۸؛
- اصفهانی، «تاریخ دخانیه»، همراه سدۀ تحریم تنباکو، صص۱۵۳-۱۵۸؛
- کدی، تحریم تنباکو در ایران، صص۱۳۶-۱۳۹؛
- تیموری، تحریم تنباکو، صص۱۵۰-۱۶۵؛
- ناظم الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، ج۱، ص۱۹-۲۱.
بخشی از یادداشت ۱۸ مهر 1360 محمد خاتمی در روزنامه کیهان با عنوان «چه کسی آمریکایی است؟»:
«آقای بازرگان، چه نقصی در کار شما است که فردی چون امیرانتظام جاسوس و مزدور آمریکا تا سطح معاونت نخستوزیر و سخنگوی دولت موقت بالا میآید؛ لابد امیرانتظام هم آمریکایی نیست؟»
متن پیام تسلیت خاتمی به مناسبت درگذشت امیرانتظام:
«سرکار خانم الهه امیرانتظام، درگذشت همسر ارجمندتان آقای عباس امیرانتظام را به سرکار عالی و همه بستگان عزادار تسلیت میگویم و از درگاه حضرت احدیت برای آن فقید سعید آمرزش و رحمت الهی و برای بازماندگان محترم تندرستی و شکیبایی و پاداش نیکو مسألت میکنم. با احترام، سید محمد خاتمی»
نقل از تفسیر نمونه، ج13، صفحات 265 الی 280
[سوره طه (20): آیات 83 الی 91]
بسم الله الرحمن الرحیم.
وَ ما أَعْجَلَکَ عَنْ قَوْمِکَ یا مُوسى (83) قالَ هُمْ أُولاءِ عَلى أَثَرِی وَ عَجِلْتُ إِلَیْکَ رَبِّ لِتَرْضى (84) قالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَکَ مِنْ بَعْدِکَ وَ أَضَلَّهُمُ السَّامِرِیُّ (85) فَرَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ یا قَوْمِ أَ لَمْ یَعِدْکُمْ رَبُّکُمْ وَعْداً حَسَناً أَ فَطالَ عَلَیْکُمُ الْعَهْدُ أَمْ أَرَدْتُمْ أَنْ یَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّکُمْ فَأَخْلَفْتُمْ مَوْعِدِی (86) قالُوا ما أَخْلَفْنا مَوْعِدَکَ بِمَلْکِنا وَ لکِنَّا حُمِّلْنا أَوْزاراً مِنْ زِینَةِ الْقَوْمِ فَقَذَفْناها فَکَذلِکَ أَلْقَى السَّامِرِیُّ (87)
فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ فَقالُوا هذا إِلهُکُمْ وَ إِلهُ مُوسى فَنَسِیَ (88) أَ فَلا یَرَوْنَ أَلاَّ یَرْجِعُ إِلَیْهِمْ قَوْلاً وَ لا یَمْلِکُ لَهُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً (89) وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ مِنْ قَبْلُ یا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی (90) قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتَّى یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسى (91)
ترجمه:
83- (خداوند فرمود) ای موسی چه چیز سبب شد که از قومت پیشی گیری و (برای آمدن به کوه طور) عجله کنی؟!
84- عرض کرد: پروردگارا! آنها به دنبال منند، و من عجله کردم به سوی تو تا از من راضی شوی.
85- فرمود ما قوم تو را بعد از تو به آزمایش گذاردیم، و سامری آنها را گمراه کرد!
86- موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت و گفت: مگر پروردگار شما وعده نیکویی به شما نداد؟ آیا مدت جدایی من از شما بطول انجامیده؟ یا میخواستید غضب پروردگارتان بر شما نازل شود که با وعده من مخالفت کردید؟!
87- گفتند: ما به میل و اراده خود از وعده تو تخلف نکردیم، ولی ما مقداری از زینت آلات قوم را که با خود داشتیم افکندیم، و سامری اینچنین القا کرد.
88- و برای آنها مجسمه ای از گوساله که صدایی همچون صدای گوساله داشت خارج ساخت، و گفتند این خدای شما و خدای موسی است! و او فراموش کرد (پیمانی را که با خدا بسته بود).
89- آیا آنها نمیبینند که (این گوساله) پاسخ آنها را نمیدهد؟ و مالک هیچگونه نفع و ضرری از آنها نیست؟!
90- و هارون قبل از آن به آنها گفته بود که ای قوم! شما به این وسیله مورد آزمایش قرار گرفتید، پروردگار شما خداوند رحمان است، از من پیروی کنید و اطاعت فرمان من نمائید.
91- ولی آنها گفتند ما هم چنان بر گرد آن میگردیم (و به پرستش گوساله ادامه میدهیم) تا موسی به سوی ما بازگردد!.
تفسیر: غوغای سامری!
در این آیات فراز مهم دیگری از زندگی موسی ع و بنی اسرائیل مطرح شده و آن مربوط به رفتن موسی ع به اتفاق نمایندگان بنی اسرائیل به میعادگاه طور و سپس گوساله پرستی بنی اسرائیل در غیاب آنها است.
نسبت امام خمینی(ره) با آیت الله خامنه ای (مدظله) مانند نسبت موسی(ع) به هارون(ع) است. مبادا که در غیبت خمینی(ره) فریب سامری های قوم را خورده و به گوساله پرستی روی آوریم و به تذکرات و نصایح جانشین بر حقش خامنه ای جفاکارانه بی توجهی کنیم!
« باید بسیجیان جهان اسلام در فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند و این شدنی است ، چرا که بسیج تنها منحصر به ایران اسلامی نیست ، بایدهسته های مقاومت را در تمامی جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ایستاد.شما در جنگ تحمیلی نشان دادید که با مدیریت صحیح و خوب می توان اسلام را فاتح جهان نمود. شما باید بدانید که کارتان به پایان نرسیده است ، انقلاب اسلامی در جهان نیازمند فداکاریهای شماست و مسئولین تنها با پشتوانه شماست که می توانند به تمامی تشنگان حقیقت و صداقت اثبات کنند که بدون امریکا و شوروی می شود به زندگی مسالمت آمیز توام با صلح و آزادی رسید. حضور شما در صحنه ها موجب می شود که ریشه ضد انقلاب در تمامی ابعاد از بیخ و بن قطع گردد.
من دست یکایک شما پیشگامان رهایی را می بوسم و می دانم که اگر مسئولین نظام اسلامی از شما غافل شوند، به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت.»
صحیفه نور، جلد 21، صص 194-196، پیام به ملت ایران و بسیجیان سلحشور در هفته بسیج، 2 آذر 1367 (لینک1) (لینک2)