عربستان سعودی و استراتژی اسلام معتدل
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی روز سه شنبه 24 اکتبر در نشست خبری و همچنین گفتگویی که با نشریه انگلیسی گاردین دراین‌باره داشت،گفت تصمیم قاطع دارد که علیه قرائت‌های افراطی از اسلام به پا خاسته و مبارزه کند و تلاش خود را بر اصلاحات اقتصادی موردنیاز جامعه عربستان متمرکز کند. محمد بن سلمان گفت که 70 درصد سعودیها زیر 30 سال سن دارند و اضافه کرد: «صادقانه بگویم که ما 30 سال دیگر وقت خود را هدر نخواهیم کرد که با افراط‌گرایی اسلامی مبارزه کنیم. ما از همین حالا علیه اسلام افراطی به پا خواهیم خواست و آن را به‌سرعت نابود خواهیم کرد». او تأکید کرد: «ما به آنچه پیش‌تر دنبال می‌کردیم، بازخواهیم گشت. ما به یک اسلام معتدل بازخواهیم گشت که درهایش به‌سوی جهان و دیگر مذاهب دیگر باز باشد».
محمد بن سلمان در این گفتگو ایران پس از انقلاب 1979 را مورد سرزنش قرار می‌دهد و آن را مسئول چرخش رویکرد مذهبی عربستان به‌سوی وهابیت تبیین می‌کند. ولیعهد سعودی می‌گوید: «آنچه در 30 سال گذشته اتفاق افتاده، عربستان سعودی نیست. آنچه در منطقه طی 30 سال گذشته اتفاق افتاده، خاورمیانه نیست. پس از انقلاب ایران در سال 1979 میلادی، مردم خواستار این موضوع بودند که مدل انقلاب ایران در کشورهای مختلف کپی کرده و به جوامع خود وارد کنند - یکی از این کشورها، عربستان سعودی بوده است، ما نمی‌دانستیم چگونه با این پدیده برخورد کنیم و این مشکل در سراسر جهان پخش شده است. اکنون زمان آن فرا رسیده است که از شر آن خلاص شویم».
آیا این اظهارات صحت دارد؟ آیا عربستان سعودی از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران رفتار افراطی پیدا کرد و قبل از آن متعادل بود؟ بله و خیر. رژیم سعودی وهابی و قرون وسطایی بود، اما هرچه بود داخل کشور خودشان بود و پروژه پرورش تروریستهای طالبان و القاعده و داعش در سطح منطقه ای وجود نداشت. در فرصت دیگری درباره اثرات انقلاب اسلامی 1979 ایران و فروپاشی شوروی بر تحولات منطقه بیشتر صحبت خواهیم کرد. فعلا میخواهیم ببینیم آیا این تغییر رویکرد به اسلام معتدل واقعا استراتژی جدید عربستان است؟ در این صورت چند سؤال مطرح میشود:
- آل سعود که تاکنون با تکیه بر نظام دینی و فتوای روحانیون وهابی بر سر حکومت مطلقه بوده است در آینده (که مذهب از صحنه سیاست خارج شود) مشروعیت خود را از کدام نهاد یا اصل مورد پذیرش عمومی در جامعه عربستان خواهد گرفت؟
- اگر جامعه اسلامی معتدل تقاضای آزادیهای بیشتر سیاسی و اجتماعی مطرح کند، آیا حکومت سعودی آزادیهای مذکور را به مردم خواهد داد؟ تا چه حد حاضر است محدودیت قدرت سلطنت را بپذیرد؟
- رهبران دولت سعودی برای دفاع از وهابیت، روحانیونی را که در این کشور جرئت کرده بودند و از قرائت‌های تازه‌ای غیر از وهابیت دفاع کرده بودند، به زندان افکنده است. به‌عنوان‌مثال در عربستان سعودی روحانیونی که از سازگاری اسلام و دموکراسی دفاع کرده بودند، با دستور حکومت این کشور به زندان افتاده‌اند. آیا این افراد آزاد خواهند شد؟
آیا سعودیها دیگر ایرانیان و شیعیان را مجوس و رافضی و مهدور الدم و واجب القتل نخواهند خواند؟ اگر نه، چگونه میخواهند با نفوذ روزافزون اسلام سیاسی به رهبری ایران در منطقه مقابله کنند؟
